پیشینه و مبانی نظری طرحواره های هیجانی
مبانی نظري طرحواره های هیجانی
تعریف هیجان ومولفه های آن
در روان شناسی هیجان ها معمولاً به احساسها و واکنش های عاطفی اشاره دارند ، هر هیجان از سه مؤلفه اساسی برخوردار است :
مؤلفه شناختی ، افکار ، باورها و انتظارهایی که نوع و شدت پاسخ هیجانی را تعیین می کنند . آن چه برای یک فرد فوق العاده لذت بخش است ، ممکن است برای دیگری کسل کننده یا آزارنده باشد .
مؤلفه فیزیولوژیکی که شامل تغییرات جسمی در بدن است . برای مثال ، هنگامی که بدن از نظر هیجانی به واسطه ی ترس یا خشم بر انگیخته می شود ، ضربان قلب زیاد می شود ، مردمک ها گشاد می شوند و میزان تنفس افزایش می یابد . اکثر هیجان ها شامل یک انگیختگی کلی و غیر اختصاصی دستگاه عصب هستند .
مؤلفه رفتاری ، به حالت های مختلف ابراز هیجان ها اشاره می کند . جلوه های چهره ای ، حالت های اندام و حرکت های بیانگر ، و آهنگ صدا همراه با خشم ، لذت ، شادی ، غم ، ترس و هیجان های دیگر تغییر می کنند .
جلوه ی چهره ای مهم ترین شکل ارتباط هیجانی هستند . بررسی هایی که صورت گرفته اند ، نشان می دهند که برخی از جلوه های خاصِ چهره ای ، ذاتی هستند . و بنابراین ، در همه جای دنیا آن ها را می شناسند .
هیجان ها متشکل از الگوهای پاسخ های فیزیولوژیکی و رفتارهای مخصوص به نوع هستند . و در واقع غالبا از نظر مردم هیجان همان احساسی است که به فرد دست میدهد . ولی هیجان یک رفتار است نه یک تجربه ی خصوصی و پدیده ای است که در بقای نوع و تولید مثل نقش دارد ) هافمن ، 1381 ).
2 - 4 - 2 . هیجان و نظریه های هیجان
اصطلاح هیجان از ریشه لاتینEmovereبه معنی حرکت ، تحریک و حالت تنش مشتق شده است . هیجان در زبان متداول با شور ، احساس ، انفعال و عاطفه معادل است .
در حال حاضر دو نوع کاربرد برای این واژه وجود دارد :
الف - اصطلاحی پوششی برای تعداد نامعيني از حالات ذهنی . این همان معنایی است که ضمن صحبت از عشق ، ترس و نفرت مورد نظر است .
ب - برچسبی برای زمینه ای از تحقیقات علمی که به بررسی عوامل محیطی ، فیزیولوژیکی و شناختی این تجربیات ذهنی می پردازد .
علاوه بر اين كاربردها ، اصطلاح هيجان مفاهيم ضمني ديگري نیز دارد :
حالات هیجانی به طور طبیعی ، حاد تلقی می شوند و این حالات ، تجارب ذهنی هستند که با احساسات تفاوت داشته و از نظر رفتاری با آشفتگی و اضطراب همراه هستند ( پورافکاری ، 1373 ).
هیجان ، حالت پیچیده روان شناختی است که شامل سه مولفه مجزا می باشد :
تجربه ذهنی ، پاسخ هیجانی و رفتار آشکار حاصل از این تجربه . بر اساس مولفه های موجود
